Πέμπτη 6 Ιουνίου 2013

Ο προμηθεϊκός «Ολλανδός» του Ρίχαρντ Βάγκνερ

Ο «Ιπτάμενος Ολλανδός» θεωρείται αφετηρία του καινοτόμου δημιουργικού έργου του Βάγκνερ, εστιάζοντας στα –μετέπειτα βασικά σε όλη τη δραματουργία του– θέματα του καταραμένου, περιπλανώμενου χωρίς πατρίδα στο χώρο και το χρόνο άντρα, όπως και της λύτρωσής του μέσα από την αιώνια πίστη μιας γυναίκας. Συναρπαστική μουσική τρομακτικής δύναμης σκιαγραφεί την κυρίαρχη παρουσία της φύσης αλλά και των υπερφυσικών στοιχείων, που τελικά εξουδετερώνονται μέσα από την αγάπη και την αυτοθυσία.
Η υπόθεση αφορά έναν ναυτικό, τον Ολλανδό, ο οποίος κατά τη διάρκεια μιας τρομερής θύελλας ορκίστηκε στον Διάβολο ότι θα περνούσε οπωσδήποτε από ένα ακρωτήρι, ακόμη κι αν χρειαζόταν να ταξιδεύει για πάντα. Ο Διάβολος τον άκουσε και τον καταδίκασε –για την υπεροψία του– να περιπλανιέται αενάως στις θάλασσες με το πλοίο του, το οποίο πιάνει στεριά κάθε επτά χρόνια. Ο Ολλανδός θα λυτρωθεί από την κατάρα της διαρκούς περιπλάνησης, μόνο αν μια γυναίκα τού ορκιστεί αιώνια πίστη. Η γυναίκα αυτή είναι η νεαρή Ζέντα, η οποία έμοιαζε να περίμενε τον Ολλανδό από πάντα. Όταν ο όρκος της αμφισβητείται, η Ζέντα αποδεικνύει, πέφτοντας στη θάλασσα, ότι θα παραμείνει πιστή μέχρι το θάνατο.
Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ αποτελεί μια εμβληματική φυσιογνωμία ανάμεσα στους συνθέτες του ρομαντικού 19ου αιώνα, καθώς η δράση και το δημιουργικό έργο του επηρέασαν βαθύτατα τη σκέψη, τα γράμματα και την τέχνη της δικής του και μεταγενέστερων εποχών. Ο συνθέτης, οι μεγαλόπνοες όπερες του οποίου παρουσιάζονται φέτος στα λυρικά θέατρα όλου του κόσμου, οραματίστηκε μια τέχνη πέρα από την ψυχαγωγία, με διδακτικό περιεχόμενο, στα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος. Η πρωτοποριακή δομή των κειμένων και οι μουσικές καινοτομίες του (σε αρμονία, προσωδία, χρήση εξαγγελτικών θεμάτων) επέβαλαν τη θεώρηση του συνόλου της μουσικής τέχνης με διαφορετική οπτική. Ο εγκατεστημένος στο Παρίσι Γιάννης Κόκκος, συνεργάτης του Αντουάν Βιτέζ κι ένας από τους πλέον καταξιωμένους διεθνώς σκηνοθέτες όπερας, επιχειρεί ακόμη μία ανάγνωση υψηλής αισθητικής, με επιρροές από τη φανταστική λογοτεχνία και τη ζωγραφική (Χάμερσοϊ και Αϊβαζόφσκι) του 19ου αιώνα. Σε αυτήν θα κυριαρχήσει η δύναμη της θάλασσας και της φύσης μέσω προβολών στα ερείπια του ρωμαϊκού κοίλου.
Αναφερόμενος ευθέως στο αρχαίο ελληνικό θέατρο, ο σκηνοθέτης θεωρεί ότι ο Ολλανδός, «πρόδρομος όλων των μελλοντικών βαγκνερικών ηρώων, που αποδιωγμένοι από θεούς ή ανθρώπους αναζητούν τη λύτρωση την οποία μπορεί να τους προσφέρει ο έρωτας ή η συμπόνια των άλλων», είναι κατά κάποιον τρόπο ένας προμηθεϊκός ήρωας. «Έχει το στοιχείο της ύβρης, της επανάστασης εναντίον των ανώτερων δυνάμεων, της πάλης με τη φύση, γεγονός που τον συντρίβει καταδικάζοντάς τον στη μοναξιά». Ο Κόκκος, επιδιώκοντας να δείξει πώς στο βαγκνερικό σύμπαν το φανταστικό στοιχείο εισέρχεται στην πραγματικότητα, δίνει μια πανανθρώπινη και διαχρονική διάσταση στον Ολλανδό, την ιστορία του οποίου θα παρακολουθήσουμε μέσα από τα μάτια της Ζέντα: «Η νοσηρή, ερωτική εμμονή από την οποία αυτή η νεαρή κοπέλα –αλλά ταυτόχρονα και παιδί– διακατέχεται για τη συναρπαστική και μοιραία προγονική μορφή του Ολλανδού, αλλοιώνει την πραγματικότητα, φέρνοντας τελικά την αυτοκαταστροφή». Όπως συμβαίνει πάντοτε με τις καλοκαιρινές της παραγωγές, η Λυρική εξασφάλισε εξαιρετική διανομή, κυρίως ξένων μονωδών διεθνούς επιπέδου.
Στο ρόλο του Ολλανδού εναλλάσσονται ο Γερμανός περιζήτητος βαρύτονος Τόμας Μάγερ και ο συμπατριώτης του Τόμας Γκατσέλι. Η θαυμάσια –και υποκριτικά– Αμερικανίδα υψίφωνος Ζαν- Μισέλ Σαρμπονέ θα ενσαρκώσει τη Ζέντα, ενώ ως Έρικ εμφανίζεται ο Βρετανός διακεκριμένος τενόρος Ίαν Στόρεϊ. Το ρόλο του Ντάλαντ ερμηνεύουν εναλλάξ ο Έλληνας μπάσος Δημήτρης Καβράκος και ο Γκρέγκορι Φρανκ. Τα σύνολα της ΕΛΣ διευθύνει ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός. Χωρίς αμφιβολία, το κορυφαίο γεγονός του φετινού καλοκαιριού.





Πηγή : athinorama.gr

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου